Een kind te vondeling leggen

Het is strafbaar om je kind te vondeling te leggen omdat een kind recht heeft om te weten wie zijn of haar moeder is. Volgens voormalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie is het “niet alleen in het belang van het kind om de biologische ouders te kennen, maar het is ook een recht van het kind om zijn ouders te kennen en door hen verzorgd te worden”.

Vondelingenkamer

Sinds 2014 kunnen kinderen te vondeling worden gelegd in een zogenoemde ‘vondelingenkamer’. Een vondelingenkamer is een ruimte waarin een baby kan worden achtergelaten in de zekerheid dat het kind zal worden gevonden en verzorgd. Het Isala Ziekenhuis in Zwolle opende als eerste ziekenhuis een vondelingenkamer in 2016. Volgens de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming “dient de overheid (nog) geen nieuwe wetgeving in het leven te roepen om vondelingenkamers tegen te gaan. In Nederland zullen naar verwachting slechts enkele baby’s per jaar te vondeling gelegd worden”. Wanneer het aantal vondelingen per jaar zal toenemen, zou dat aanleiding kunnen zijn om de strafwetgeving te herzien.

Risico’s van vondelingenkamer

Het bestaan van vondelingenkamers nodigt uit tot het plegen van een strafbaar feit, en is daarmee strafbaar. Wanneer een kind te vondeling leggen voor ouders of de alleenstaande moeder gemakkelijk wordt gemaakt, zullen er jaarlijks meer kinderen te vondeling worden gelegd, bijvoorbeeld in geval van relatieproblemen. Het bestaan van een vondelingenkamer suggereert dat het achterlaten van een kind een acceptabele oplossing is voor ongewenste zwangerschap en wordt voorbij gegaan aan het feit dat een kind het recht heeft om op te groeien bij zijn of haar eigen ouders.

Toch zijn er ook argumenten vóór een vondelingenkamer te bedenken. Het kan namelijk babydoding voorkomen. Volgens initiatiefnemer Muller is het belangrijker om een kans op leven te hebben dan het recht om je moeder te kennen. Het recht op leven is vastgelegd in artikel 2 van het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens). Kinderen worden niet zonder ‘reden’ te vondeling gelegd, vaak hebben ouders ernstige problemen, zijn ze in paniek of handelen in een roes.

Daarnaast is het een vertaling van maatschappelijke machteloosheid die wordt gevoeld als een babylijkje wordt gevonden. Vondelingenkamers kunnen dit leed verzachten. Het is veel pijnlijker en ook schokkend om een babylijkje te vinden dan wanneer een vondeling gevonden wordt.

Een vondeling; en dan?

Politie en Justitie starten direct een onderzoek om te weten wie het kind te vondeling heeft gelegd, maar ook om de identiteit van de ouders te achterhalen. Een kind heeft namelijk het recht om opgevoed en verzorgd te worden door zijn of haar eigen ouders, of in ieder geval te weten wie zijn of haar ouders zijn.

De burgemeester meldt de vondeling aan bij de afdeling Burgerzaken en zorgt voor een geboorteakte. De ambtenaar van de burgerlijke stand geeft de vondeling een naam. De definitieve voor- en achternaam wordt vervolgens vastgesteld bij Koninklijk Besluit. Zolang de ouder(s) onbekend is(zijn), heeft niemand het gezag over het kind. Daarom wordt de Raad voor de Kinderbescherming ingeschakeld. De Raad vraagt een voorlopige voogdijmaatregel aan de rechter. De rechter neemt een voorlopig besluit over het gezag, een voogdijinstelling wordt als voogd benoemd. De voogd zorgt ervoor dat het kind in een pleeggezin wordt geplaatst. Worden de ouders niet gevonden, dan doet de rechter na verloop van tijd een uitspraak over de definitieve gezagsvoorziening.

Wanneer de ouders gevonden zijn, worden verschillende hulpverleningsinstanties ingeschakeld om te helpen bij emotionele, sociale en psychische problemen. Met de ouders wordt bekeken of de ouders het kind zelf willen opvoeden, het afstaan ter adoptie of laten opnemen in een pleeggezin.

Wordt een moeder die haar kind te vondeling legt, gestraft?

Niet altijd, de hulpverlening is erop gericht om moeder en kind te herenigen en niet om te straffen. De rechter is ook niet verplicht om een straf op te leggen maar kan er voor kiezen dit wel te doen. Wanneer een moeder haar kind achterlaat en het kind kort daarna overlijdt, wordt de moeder vaak strafrechtelijk vervolgd door het Openbaar Ministerie. Op 12 mei 2016 heeft de rechter in Alkmaar een 31-jarige moeder van drie dood gevonden baby’s in Alkmaar veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar, waarvan een voorwaardelijk.