Fundament van de tips
Een belangrijk inzicht in COSMIC is dat burgers zeer actief en zelfs (zelf)redzaam zijn tijdens crises. Zij ondernemen succesvol verschillende soorten acties om zichzelf, naasten, maar ook vreemden en zelfs hulpverleningsorganisaties te helpen. Met name direct na een crisis, wanneer hulpdiensten vaak nog niet aanwezig zijn, kunnen burgers hiermee een belangrijke aanvulling op en ondersteuning van de hulp geboden door hulpverleningsorganisaties vormen. Deze hebben namelijk tijdens crises, gezien de omvang en diversiteit van de uit te voeren taken en de tijdsdruk, zelden voldoende capaciteit om op alle behoeften in te spelen. Om zich op de meest prangende gevallen, waar hulp onontbeerlijk is, te kunnen focussen, is het noodzakelijk dat zoveel mogelijk burgers gefaciliteerd worden zichzelf en eventueel hun naasten in veiligheid te kunnen brengen. Informatie over de situatie is hiertoe een kernvoorwaarde: hoe meer inzicht in de situatie hoe beter burgers kunnen reageren. Het is dus belangrijk dat de informatie die overheden en hulpverleningsorganisaties ontvangen ook naar burgers verspreid wordt. Sociale media zijn hierbij een effectief middel. Bovendien zoeken hulpdiensten juist meer inzicht in de situatie om hun hulpverlening effectiever vorm te geven. Burgers zijn daarvoor een belangrijke bron. Niet alleen als ooggetuigen ter plaatse maar ook als zij in een wiki-vorm informatie bundelen. Natuurlijk bestaan er risico’s, zoals onbetrouwbare informatie, maar het onderzoek dat in COSMIC is bijeengebracht laat zien dat de voordelen van vertrouwen op burgerinformatie veel groter zijn dan de nadelen. Het platform Ushahidi, gebruikt na onder andere de aardbeving in Haïti, is een voorbeeld van een initiatief waar burgers zelf informatie verzamelen en verifiëren en dat organisaties als het Rode Kruis en InStedd helpt bij de coördinatie van de hulpverlening. Ter vergroting van de efficiëntie van crisishulpverlening is het daarmee bevorderlijk dat overheden zich aanpassen aan burgerinitiatieven via sociale media, zoals Ushahidi, die in de maatschappij ontplooid (en dus gedragen) worden. Zeker omdat de overheid bijna onvermijdelijk achterloopt op de samenleving bij de ontwikkeling en toepassing van sociale media.
Deze inzichten hebben geresulteerd in een drietal principes die aan de basis liggen van de tips voor burgers en overheden.
• Erkennen dat de maatschappij vertrouwd kan worden.
• Stimuleren van de capaciteit van de maatschappij om zelf verantwoordelijkheid te dragen voor haar welzijn.
• Ontwikkelen van de capaciteit van overheden zich aan te passen aan het gebruik van sociale media door de maatschappij.
Bron: Magazine nationale veiligheid en crisisbeheersing 2015 - nr. 3