De Amazone staat in brand: hoe en waarom?

Er woeden talloze branden in het Amazonewoud: grote en kleine. Ze worden voor het merendeel illegaal aangestoken door boeren die land willen vrijmaken. Brazilië wordt het vaakst genoemd in relatie tot de branden, 60% van de Amazone ligt in Brazilië – maar ook in andere landen woeden de branden. Bosbranden in de Amazone zijn geen nieuw fenomeen, maar niet eerder hebben ze op deze schaal plaatsgevonden. Het Braziliaanse Instituut voor Ruimteonderzoek (INPE) stelde dit jaar 75.336 brandpunten vast, het hoogste aantal sinds de metingen in 2013 begonnen en 84% hoger dan vorig jaar.

Wat is een brandpunt?

Het INPE legt uit dat één brandpunt betekent dat er in één pixel van een satellietfoto minstens één bosbrand is. Het INPE meet met verschillende satellieten en het gebied dat één pixel beslaat, verschilt per satelliet. Dit kan variëren van een gebied van 1 vierkante kilometer tot een gebied van 20 vierkante kilometer.

Als een bosbrand groter is dan een pixel, wordt de brand dus als meerdere brandpunten geregistreerd, en als er meerdere losse bosbranden binnen het gebied van één pixel zijn, wordt dit juist als één bosbrand geregistreerd. Daarnaast is het door de manier waarop de bosbranden worden onderzocht ook mogelijk dat bosbranden dubbel worden geteld.

Het INPE schrijft zelf dat het op basis van zijn gegevens weet of er in een bepaald gebied brand is. Maar het kan niet zeggen hoeveel land er in brand staat en of het bijvoorbeeld regenwoud of landbouwgrond is dat in brand staat.

Waarom brandt de Amazone?

Drijvende krachten achter de ontbossing zijn de mijnbouw en de landbouw. In het Amazonegebied worden bomen niet alleen gekapt voor het hout, maar ook om ruimte te maken voor sojaplantages of weiden voor de lucratieve veehouderij. Maar het Amazonewoud is ook rijk aan grondstoffen, bijvoorbeeld uranium, nikkel en bauxiet. En aan tropisch hardhout.

Lees meer...

Lees ook:
Hernieuwbare Energiebronnen: De voor- en nadelen

Verbranden is de meest gebruikte methode om regenwoud in landbouwgrond om te zetten of vruchtbaarder te maken. Eerst wordt er gekapt en vervolgens wordt het gebied in brand gestoken (de slash and burn-methode). Vuur wordt ook wereldwijd gebruikt om uitgeputte landbouwgrond weer een ‘oppepper’ te geven. Net als bij de bosbranden in Californië, worden de meeste branden door mensen aangestoken, maar lukt het daarna niet meer ze onder controle te krijgen.

Effecten van de bosbranden

Het is het rijkste gebied van biodiversiteit en planten- en diersoorten. De branden in de Amazone hebben een effect op de biodiversiteit. Er leven duizenden bijzondere soorten. De westelijke Amazone is misschien wel het rijkste gebied ter wereld aan diversiteit en soorten. Daar zijn gebieden waar 400 boomsoorten per hectare staan. De natuur kan herstellen, maar dit heeft tijd nodig. Gevluchte dieren komen hoogstwaarschijnlijk niet meer terug. Daarnaast is het schadelijk voor mensen: de constante inademing van rook is slecht voor de luchtwegen en longen.

Bosbranden hebben ook een negatief effect op het veranderende klimaat. Bomen houden veel vocht vast, hoe meer bomen er verdwijnen, hoe droger het regenwoud wordt en hoe makkelijker er weer branden kunnen ontstaan. Die vicieuze cirkel heeft ook een effect op grotere schaal: alle koolstof uit deze bomen komt ineens vrij. Als dat in de atmosfeer terechtkomt, versterkt dat de temperatuurstijging. Door klimaatverandering wordt het er ook droger, met meer branden en ontbossing tot gevolg. Sommige wetenschappers zijn bang dat er op een gegeven moment een onomkeerbaar omslagpunt komt, waarop het ecosysteem totaal verandert en vooral een stuk droger wordt.

Het lijkt lastig om deze spiraal te doorbreken, maar Brazilië heeft het eigenlijk al eens een keer gedaan. Vlak na de eeuwwisseling was er een soortgelijk probleem met ontbossing en bosbranden in de Amazone, maar na 2004 gingen de ontbossingscijfers weer flink omlaag, grotendeels dankzij beschermingsmaatregelen.

Bron: RTL Nieuws, Vice, National Geographic, Business Insider, (foto) Unsplash

Gepubliceerd in Risicomanagement

Geschreven op 26 Augustus 2019 door