Mensenrechten- en privacyschending in China
Sophie Richardson van Human Rights Watch is niet te spreken over de DNA-verzameling: “Het verplicht opslaan van persoonsgegevens van een hele bevolking, inclusief DNA, is een grove schending van de internationale mensenrechtennormen.” Mensen dwingen om bloed af te geven, zonder informed consent, is een schending van de waardigheid en de onaantastbaarheid van het lichaam.
Het feit dat de gevoelige informatie vervolgens terecht komt in databanken die toegankelijk zijn voor overheidsmedewerkers en politie, schendt ook de vertrouwelijkheid van medische informatie. Als deze vertrouwelijkheid geschonden wordt, dan moet daar een legitimering voor zijn, zoals de mogelijke betrokkenheid van individuen bij criminaliteit. In het geval van dataverzameling van de Oeigoeren is er absoluut geen rechtvaardiging, vooral niet voor het delen van de informatie met politie en andere organisaties. Er is dus niet alleen sprake van mensenrechtenschending, maar ook nog eens van privacyschending. Dit kan leiden tot een biologisch surveillancesysteem, met discriminatie en profilering tot gevolg.
Discriminatie en profilering
De politie gebruikt de databank vol DNA-gegevens voor profilering. In de databank staan naar schatting 40 miljoen items. Op basis van DNA kunnen individuen worden opgespoord, maar er kan ook worden gezocht naar familieleden. In China hebben mogelijk veel Oeigoeren meer kinderen gekregen dan toegestaan en deze vervolgens laten registreren bij een tante. Dat is illegaal. Met behulp van verwantschapsonderzoek kan worden vastgesteld dat er een individu is die bij een tante woont, terwijl het een kind is van een andere vrouw. Dan worden er boetes uitgedeeld, die kunnen oplopen tot een jaarsalaris. Deze mogelijke inzet van DNA werkt afschrikkend en zorgt er dus voor dat er minder Oeigoerse kinderen worden geboren, waardoor het aantal Oeigoeren afneemt. Dat lijkt een van de doelen van de Chinese overheid te zijn.
Daarnaast kan aan de hand van DNA worden vastgesteld of iemand daadwerkelijk een Oeigoer is. Als dat zo blijkt te zijn, dan start de overheid met de surveillance van het individu. Dat gebeurt dus op basis van etniciteit en is discriminerend.
Gedragsbeïnvloeding: Chinees panopticon
De wetenschap dat de overheid de burgers in de gaten houdt, zorgt ervoor dat burgers hun gedrag veranderen. Dit werkt als een panopticon. Een bekend panopticon is de koepelgevangenis in Breda, waar gevangenen ervan op de hoogte waren dat ze op elk moment konden worden bekeken, maar ze wisten niet wanneer en hoe vaak. Daardoor pasten zij hun gedrag aan op alle momenten van de dag. Bij DNA-surveillance komt dit aspect terug. Het idee dat DNA is afgenomen en zij mogelijk gesurveilleerd worden, zal ervoor zorgen dat mensen hun gedrag aanpassen (en dus bijvoorbeeld niet meer kinderen nemen dan toegestaan is). Een vergelijkbaar voorbeeld is het Chinese sociaalkredietsysteem, waarin burgers ook voortdurend in de gaten gehouden kunnen worden en op basis van hun gedrag zelfs een score toegekend krijgen. Toch lijkt het erop dat de controle van de Oeigoeren verregaander is.
Bronnen:
- Amnesty International over DNA-verzameling
- Human Rights Watch over DNA-verzameling
- OneWorld over profilering op basis van DNA
- RTL Nieuws over afkeuren DNA-studies
- Foto via Unsplash
