De Nieuwjaarsduik is al jaren een nationaal begrip, op sociale media is het nemen van een ijsbad een opkomende trend en we weten allemaal hoe fijn een koude douche kan zijn op een warme zomerdag. Maar is dit koude, soms ijskoude, water wel veilig voor ons lichaam? Wat zijn de risico’s van een ijsbad en koud douchen?
De mogelijke voordelen van koud water
Hoewel er weinig onderzoek gedaan is naar de positieve effecten van koud water op het lichaam, valt er toch voorzichtig te stellen dat koud water goed kan zijn voor de stofwisseling, het hart- en vaatstelsel, de spieren en de doorbloeding van de huid. Een ander argument van ijszwemmers is dat de kou het immuunsysteem versterkt en de weerstand verhoogt.
Bovendien kun je je met een ijsbad en de juiste begeleiding voorbereiden op een situatie waarin je door het ijs zakt. Wanneer je weet hoe je moet reageren op extreme kou, dan zal je dat ook beter kunnen doen op een moment waarop je onverwachts in koud water belandt. De Wim Hof-methode, zoals de naam doet vermoeden ontwikkeld door de Nederlander Wim Hof, biedt ademhalingstechnieken om het lichaam voor te bereiden op kou en om tijdens de blootstelling aan koud water rustig te blijven. Verschillende mensen stellen dat zij zich door methodes als deze fitter voelen en dat depressieve klachten verdwijnen. Dit is echter niet bewezen. Wat wel uit een studie is gebleken, is dat de Wim Hof-methode ontstekingswaarden in het bloed in gunstige zin kan beïnvloeden.
Tot slot maakt het lichaam bij lage temperaturen stoffen aan als adrenaline en endorfine. Dit leidt ertoe dat het lichaam beter kan herstellen. Daarom worden ijsbaden veelvuldig genomen door topsporters.
De lichamelijke reactie bij koud water
Ons lichaam zorgt ervoor dat we geen onnodige warmte verliezen. Wanneer het lichaam zich bevindt in een zeer koude omstandigheden, dan zal het de bloedtoevoer naar de armen en benen afsluiten. Het warme bloed blijft dan bij de organen, waardoor het lichaam in leven blijft. Dit wordt vasoconstrictie genoemd. Ook kan het lichaam in een koude situatie de bloedvaten verwijden, waardoor het bloed sneller kan circuleren en het lichaam warm kan houden.
Bovendien maakt het lichaam in koude omstandigheden zelf warmte aan. Tijdens kou versnellen de energieproductie, vetverbranding en spijsvertering, waardoor warmte ontstaat. Vanwege deze ontwikkeling van warmte in de kou, wordt er gesproken van koude thermogenese.
Hieruit zou je kunnen concluderen dat het lichaam zichzelf kan redden ten tijde van extreme kou. Maar als we ons gedurende een vrij lange periode in een koude omgeving begeven, dan kunnen we gevaar lopen.
De risico’s van koud water
Een bekend gevolg van kou en koud water is onderkoeling. Als de lichaamstemperatuur te ver zakt, gaat het lichaam trillen, wordt bewegen steeds moeilijker en kan iemand last krijgen van duizeligheid en misselijkheid. Uiteindelijk kan het lichaam het begeven, indien de onderkoeling te lang aanhoudt.
Als het lichaam opeens in de kou terecht komt, zoals het geval is bij een ijsbad of bevroren meer, dan kan er een paniekreactie ontstaan. Het gevolg daarvan is dat mensen het (zeer koude) water inslikken en verdrinken. Dit wordt ook wel de cold shock genoemd. Het is dus enorm belangrijk om niet in paniek te raken als je onverwacht of plotseling in een koude omgeving terecht komt. Als je door het ijs zakt, dan kun je je leven redden door rustig te blijven.
Als je uit het ijsbad stapt of op Nieuwjaarsdag de Noordzee uit komt gerend, dan is het enorm aantrekkelijk om een warme omgeving op te zoeken, zoals een sauna of een douche. Hoe fijn dat ook lijkt, het kan vervelende gevolgen hebben. Het lichaam wil van binnenuit gaan opwarmen, met als gevolg dat je enorm gaat trillen: een after drop.
Een ander gevaar van koud water, frostbite, doet zich pas voor op de lange termijn. Dat wil zeggen: je moet je flink wat uren in deze kou bevinden, voordat je met een frostbite te maken krijgt. Eerder in dit artikel werd al duidelijk hoe het lichaam de bloedtoevoer naar de ledematen kan afsluiten. Wanneer dit te lang aanhoudt, dan krijgen de armen en benen niet genoeg zuurstof en glucose, waardoor ze zullen afsterven. De bloedvaten kunnen bovendien bevriezen.
Extreem koud water is extra gevaarlijk bij zwangerschap, epilepsie, auto-immuunziekten en hart- en vaatziekten.
Bronnen:
