Ben je geen lid van Riskworld? en profiteer van de vele extra's!

Sluiten

Inloggen

Registreren

U bevindt zich hier:

Riskworld

Actueel

Risicomanagement

Genetische manipulatie: kansen en risico's van CRISPR-Cas9 en andere gentherapieën

554x

Voeg een nieuwe reactie toe

Beoordeel dit item

(1 Stem)

Genetische manipulatie: kansen en risico's van CRISPR-Cas9 en andere gentherapieën

Genetische manipulatie, een techniek waarbij het DNA van organismen wordt gewijzigd, heeft in de afgelopen jaren een revolutie teweeggebracht in de biowetenschappen. CRISPR-Cas9, een van de meest veelbelovende en baanbrekende technieken, heeft tal van mogelijkheden geopend voor de behandeling van genetische aandoeningen, verbetering van gewassen en zelfs het uitroeien van ziekteverwekkende organismen. Echter, met deze ongekende mogelijkheden komen ook risico's en ethische vraagstukken. In dit artikel zullen we de kansen en risico's van CRISPR-Cas9 en andere gentherapieën verkennen.

Genbewerking, hoe werkt het

CRISPR-Cas9, een afkorting voor Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats en CRISPR-associated protein 9, is een baanbrekende genbewerkingstechnologie die wetenschappers in staat stelt om het DNA van organismen nauwkeurig en efficiënt te wijzigen. Dit systeem is afgeleid van een natuurlijk verdedigingsmechanisme dat voor komt in bacteriën, waarbij het wordt gebruikt om virussen en andere vreemde DNA-elementen te herkennen en te vernietigen.

Het CRISPR-Cas9 systeem bestaat uit twee belangrijke componenten: het Cas9-eiwit en de zogenaamde "guide RNA" (gRNA). Wanneer de gRNA en Cas9-eiwit samenwerken, vormen ze een complex dat zich bindt aan het doelwit-DNA. Cas9 werkt als een soort moleculaire schaar die DNA kan doorknippen, terwijl het gRNA ervoor zorgt dat Cas9 bij het juiste stukje DNA in de genetische code van een organisme terechtkomt. Het gRNA is een kort, kunstmatig gemaakt RNA-stukje dat speciaal is gemaakt om te matchen met een bepaald stukje DNA in het organisme.

Kansen van genetische manipulatie

a. Genezing van genetische ziekten

Een van de belangrijkste kansen die genetische manipulatie biedt, is de behandeling en genezing van genetische ziekten. Met CRISPR-Cas9 kunnen onderzoekers specifieke genen in het DNA van een organisme wijzigen, waardoor ziekten die worden veroorzaakt door genetische mutaties kunnen worden gecorrigeerd. Ziekten zoals taaislijmziekte, hemofilie en sikkelcelanemie kunnen in de toekomst wellicht effectief worden behandeld met behulp van gentherapieën.

b. Verbetering van gewassen en landbouw

Genetische manipulatie biedt ook kansen op het gebied van landbouw en voedselproductie. Gewassen kunnen worden gemodificeerd om resistent te zijn tegen ziekten, plagen en ongunstige milieuomstandigheden, wat kan leiden tot hogere opbrengsten en een betere voedselzekerheid. Bovendien kunnen genetisch gemodificeerde gewassen worden ontwikkeld om voedzamer te zijn en een betere smaak en houdbaarheid te hebben.

c. Uitroeien van ziekteverwekkende organismen

Genetische manipulatie kan ook worden ingezet om ziekteverwekkende organismen, zoals muggen die malaria verspreiden, uit te roeien. Door de genen van deze organismen te wijzigen, kunnen ze onvruchtbaar worden gemaakt of resistent worden tegen ziekten, waardoor de verspreiding van infectieziekten aanzienlijk kan worden verminderd.

Lees meer...

Lees ook:
Geschiedenis van risicomanagement: van goden tot algoritmes

Risico's van genetische manipulatie

a. Onbedoelde gevolgen en genetische fouten

Een van de grootste risico's van genetische manipulatie is het potentieel voor onbedoelde gevolgen. Hoewel CRISPR-Cas9 zeer nauwkeurig is, kunnen er nog steeds fouten optreden, zoals off-target effecten waarbij onbedoelde genetische veranderingen optreden. Deze fouten kunnen leiden tot onbekende en mogelijk schadelijke gevolgen voor de gezondheid van het organisme en het milieu.

b. Genetische modificatie van mensen en ethische overwegingen

Het gebruik van genetische manipulatie bij mensen roept belangrijke ethische vragen op. Hoewel het behandelen van genetische ziekten een lovenswaardig doel is, kan de verleiding om genen te modificeren voor esthetische of prestatieverbeterende doeleinden leiden tot een hellend vlak waarbij genetische modificatie wordt gebruikt om zogenaamde 'designer baby's' te creëren. Dit roept vragen op over de grenzen van genetische manipulatie en de mogelijke gevolgen voor de samenleving, zoals discriminatie en ongelijkheid op basis van genetische eigenschappen.

c. Potentiële ecologische en evolutionaire gevolgen

Het gebruik van genetische manipulatie in de landbouw en bij het uitroeien van ziekteverwekkende organismen kan ook ecologische en evolutionaire gevolgen hebben. Het vrijkomen van genetisch gemodificeerde organismen in het milieu kan leiden tot onvoorziene gevolgen voor andere soorten en ecosystemen. Bovendien kan het gebruik van genetische manipulatie om ziekten en plagen te bestrijden leiden tot een evolutionaire wapenwedloop, waarbij ziekteverwekkers en plagen resistentie tegen de genetische modificaties ontwikkelen.

Regulering en toekomstige ontwikkelingen

Om de kansen van genetische manipulatie te benutten en de risico's te minimaliseren, is het belangrijk dat er effectieve regelgeving en toezicht plaatsvindt. Overheden en internationale organisaties moeten samenwerken om richtlijnen en wetgeving te ontwikkelen die de veiligheid en ethische overwegingen van genetische manipulatie waarborgen.

Daarnaast moeten wetenschappers en beleidsmakers werken aan het bevorderen van publiek begrip en betrokkenheid bij genetische manipulatie. Dit kan helpen bij het ontwikkelen van maatschappelijk verantwoorde toepassingen van genetische manipulatie en het waarborgen van een breder draagvlak voor deze technologieën.

Conclusie

De toekomst van genetische manipulatie, met name met betrekking tot CRISPR-Cas9 en andere gentherapieën, biedt ongekende kansen op het gebied van geneeskunde, landbouw en het uitroeien van ziekteverwekkende organismen. Echter, deze technologieën brengen ook aanzienlijke risico's en ethische vraagstukken met zich mee. Door effectieve regulering, publieke betrokkenheid en zorgvuldige afweging van de potentiële gevolgen, kunnen de voordelen van genetische manipulatie worden gerealiseerd, terwijl de risico's worden geminimaliseerd en een verantwoorde en ethische toepassing van deze baanbrekende technologieën wordt gewaarborgd.

Bronnen:

https://science.sciencemag.org/content/346/6213/1258096

https://www.nature.com/articles/nbt.3659

https://www.nature.com/news/crispr-the-disruptor-1.17673

https://www.technologyreview.com/2016/06/23/131840/the-gene-editing-tool-that-could-treat-or-even-cure-hiv/

https://www.nature.com/news/crispr-gene-editing-tested-in-a-person-for-the-first-time-1.20988

https://www.nature.com/articles/d41586-018-05814-6

Gepubliceerd in Risicomanagement

Geschreven op 13 April 2023 door