Het geografisch of landenrisico is een belangrijk risico dat beoordeeld moet worden wanneer het risico van een klant of een instelling wordt bepaald. Maar het aantal landenlijsten rijst de pan uit en de elkaar snel opvolgende wijzigingen maakt het een onoverzichtelijk geheel. Vooral de recente voorgestelde wijziging van de EU hoog risico landenlijst en de afkeuring daarvan, zorgt er voor dat Wwft-instellingen het haast niet meer kunnen bijhouden.
Welke landenlijsten bestaan er om het integriteitrisico van een klant of een instelling te bepalen? In dit artikel worden sanctielanden, FATF-landen en EU hoogrisicolanden voor witwassen en terrorismefinanciering besproken.
Sanctielanden
De EU sanctions map geeft een duidelijk overzicht van de sanctielanden ook de soorten sancties die per land van kracht zijn. Er zijn ruim 30 landen waar sancties voor gelden. Dit overzicht geeft ook duidelijk weer of het VN en EU-sancties betreffen of sancties die alleen door de EU getroffen zijn. Tot zover een duidelijke lijst, maar wel een waar instellingen per land goed moet kijken om wat voor soort sancties het gaat.
FATF-landen
Dan de FATF lijst. Eigenlijk beschikt de FATF over twee lijsten: de lijst met landen waar de FATF een ‘public statement’ tegen uitgevaardigd heeft en de lijst met landen waarbij de FATF strategische AML/CFT-tekortkomingen vastgesteld heeft. De public statement lijst is ook weer onderverdeeld in twee lijsten: landen waar andere landen tegenmaatregelen tegen moeten treffen (in casu Noord-Korea) en landen waar andere landen verscherpte maatregelen tegen moeten treffen (dit geldt momenteel voor Iran). De andere lijst omvat nu twaalf landen: Bahamas, Botswana, Cambodja, Ethiopië, Ghana, Pakistan, Servië, Sri Lanka, Syrië, Trinidad en Tobago, Tunesië, Jemen. De FATF werkt samen met deze landen om hun AML/CFT-systeem te verbeteren en andere landen moeten deze landen als verhoogd risico beschouwen. Deze FATF-lijsten worden drie keer per jaar bijgesteld. Namelijk na afloop van de FATF Plenaire vergaderingen in februari, juni en oktober.
De EU hoogrisicolanden
De Europese Commissie (EC) heeft in de 4e anti-witwasrichtlijn bepaald dat de Commissie ook zelf hoogrisicolanden zou aanwijzen. Dat heeft de EC gedaan in “Gedelegeerde Verordening (EU) 2016/1675 van de Commissie van 14 juli 2016 tot aanvulling van Richtlijn (EU) 2015/849 van het Europees Parlement en de Raad door de identificatie van derde landen met een hoog risico die strategische tekortkomingen vertonen”. Waar de Commissie oorspronkelijk de FATF lijst volgde en alles overzichtelijk was, is in de loop der tijd een verschil ontstaan. De FATF haalt namelijk landen van haar lijst af die een voldoende AML/CFT-systeem hebben opgebouwd, de EC doet dit niet. Ook heeft de EC in 2018 besloten een eigen methodiek en bijbehorende lijst op te stellen.
De nieuwe lijst van 23 landen werd op 13 februari 2019 in een voorgestelde gedelegeerde verordening aan het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie ter beoordeling gepresenteerd. Op 7 maart 2019 heeft de Raad het voorstel verworpen. Dit betekent dat de huidige lijst van veertien landen (Afghanistan, Bosnië en Herzegovina, Guyana, Irak, Laos, Syrië, Oeganda, Vanuatu, Jemen, Ethiopië, Sri Lanka, Trinidad en Tobago, Tunesië, Pakistan) nog steeds de geldende lijst is. Het Europees Parlement heeft echter aangegeven niet tevreden te zijn met deze uitkomst. De Commissie zal dus opnieuw met een lijst moeten komen. Wanneer dat zal gebeuren is nog niet duidelijk. Tot die tijd moeten Nederlandse Wwft-instellingen het verscherpt cliëntenonderzoek blijven toepassen op klanten uit bovengenoemde veertien landen en ook op basis van de objectieve meldindicator transacties van en naar die landen aan de FIU-NL blijven melden.
Bron: fecwise.nl, (foto) Unsplash
