Zonder toestemming verblijven in een gebied dat onder controle staat van een terroristische organisatie wordt strafbaar. Wie dit verbod overtreedt, riskeert straks een gevangenisstraf van maximaal een jaar. Dat is in essentie het wetsvoorstel wat vorige maand in de Tweede Kamer is ingediend.
De maatregel is een reactie op het gevaar dat voor de Nederlandse samenleving ontstaat als iemand terugkeert uit een strijdgebied dat in handen is van een terroristische organisatie. Met de huidige kennis over de situatie in Syrië en Irak, is voor reizigers naar die gebieden een veroordeling mogelijk voor deelname aan een terroristische organisatie of voorbereiding van terroristische misdrijven.
Onduidelijkheid
De ervaring met Syrië en Irak heeft geleerd dat het enige tijd duurt voordat duidelijk is wat daar precies gebeurt en welke rol Nederlanders die daar verblijven in dat geheel spelen. Gaat het om deelname aan een terreurorganisatie, dan is dat strafbaar. Om personen succesvol te kunnen vervolgen voor betrokkenheid bij terroristische misdrijven, moet het Openbaar Ministerie wel een helder beeld hebben van de feiten en omstandigheden. Maar niet bij iedere uitreiziger kan dit worden vastgesteld. In de toekomst moet de aanwezigheid zelf dus ook strafbaar worden. De Raad van State (RvS) is kritisch op het plan. Het hoogste adviesorgaan vindt dat de noodzaak van het voorstel door de minister niet voldoende is aangetoond.
Kritiek van de Raad van State
Eerder deed het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) op verzoek van het ministerie onderzoek naar of de mogelijkheid om het verblijf in terroristisch gebied strafbaar te stellen. Toenmalig minister Ard van der Steur presenteerde daarop eenzelfde soort wetsvoorstel. Dat werd door zijn opvolger Stef Blok geschrapt na kritiek van de Raad van State.
De Raad concludeerde toen ook dat de minister onvoldoende duidelijk had gemaakt waarom de maatregel nodig is. Ook bleek het lastig om aan te tonen dat Nederlanders opzettelijk in terroristisch gebied waren geweest. In de praktijk lukte het bovendien vaak om zonder extra maatregel uitreizigers veroordeeld te krijgen.
Een klein aantal personen dat wél een legitieme reden heeft om af te reizen, zoals hulpverleners van een humanitaire organisatie en journalisten die een reportage willen maken, kan straks toestemming krijgen om naar het bewuste gebied te reizen, zodat zij daar hun werk kunnen blijven doen. De regering moet de verboden gebieden bij – aparte – algemene maatregel van bestuur aanwijzen, zodat voor iedereen duidelijk is voor welke gebieden de wet geldt.
Bron: Rijksoverheid, NRC, (foto) Unsplash
