De afgelopen weken is hij volop in het nieuws: Ridouan Taghi. Dat komt doordat het Marengoproces, waarin Taghi en zestien andere verdachten terechtstaan, in volle gang is. Zij zouden allen betrokken zijn bij een criminele bende, die zich bezighield met het verhandelen van cocaïne en het vermoorden van iedereen die in de weg stond. Het proces duurt lang en verloopt tot nu toe vooral erg moeizaam. Dat heeft niet alleen te maken met de complexiteit van de zaak en het aantal betrokkenen, maar ook met enkele andere risico’s en problemen. Vier daarvan worden in dit artikel uiteengezet.
1. De veiligheid van getuigen, advocaten en rechters is in gevaar
Kroongetuige in het Marengoproces is Nabil B., die een deal heeft gesloten met het OM, nadat hij zich in 2017 liet arresteren door de politie. In ruil voor strafvermindering legt hij getuigenissen af over de andere verdachten in het Marengoproces. In maart 2018 werd deze deal door het OM gepresenteerd. Slechts zes dagen later werd de broer van Nabil, Reduan, vermoord. Vermoed wordt dat dat een vergeldingsactie was.
Daar bleef het niet bij. In september 2019 werd Derk Wiersum, advocaat van Nabil, doodgeschoten op de straat voor zijn huis en in juli 2021 werd Peter R. de Vries, misdaadjournalist en tevens adviseur van Nabil, doodgeschoten in Amsterdam. En ook Nabil en zijn familieleden vrezen voor hun leven. Zij vinden dat ze onvoldoende worden beveiligd door het OM.
Naast het dreigende gevaar voor de kroongetuige, lopen ook rechters, officieren en andere advocaten gevaar. Zij worden streng beveiligd, vooral sinds de moord op Derk Wiersum. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat zij met gierende banden naar de Bunker in Amsterdam worden gebracht, waar de strafzaak wordt behandeld. De betrokkenen zijn beperkt in hun doen en laten en moeten voortdurend vrezen voor hun veiligheid. Het is denkbaar dat dat gegeven een hoop andere getuigen ervan weerhoudt om naar voren te treden. De verdachten zullen zich niet schuldig maken aan verraad door een deal te sluiten met het OM, want zij zijn voldoende bang gemaakt door de vergeldingsacties als gevolg van de deal van Nabil. Ook advocaten, officieren en rechters zijn terughoudend. Wat staat hen te wachten als ze zich tegen de grootste crimineel van Nederland keren? Met dat in het achterhoofd, houden velen zich afzijdig. Dat belemmert de rechtsgang en is een vlek op de democratie.
2. De kroongetuige: hoe betrouwbaar is hij?
In het Marengoproces speelt de betrouwbaarheid van kroongetuige Nabil B. op twee fronten een cruciale rol. Allereerst is het van belang dat het OM kan rekenen op het afleggen van getuigenissen door de kroongetuige. Dat is in de praktijk echter tegengevallen. Al sinds het OM de deal met Nabil tegen zijn zin in al in maart 2018 bekendmaakte, liggen de twee partijen elkaar niet zo lekker. De wantrouwende houding van Nabil werd versterkt door de moord op zijn advocaat in september 2019, waardoor hij zonder advocaat kwam te zitten. Daarna weigerde het OM Peter R. de Vries te faciliteren als vertrouwenspersoon van Nabil. Bovendien was er een probleem vanwege een mobiele telefoon die de kroongetuige, tegen de afspraken in, in zijn cel zou hebben gehad. Een belangrijke gebeurtenis waardoor Nabil zijn vertrouwen in het OM grotendeels verloor, vond plaats toen zijn foto werd opgenomen in het dossier. Op die manier werd hij herkenbaar in beeld gebracht en vond hij dat zijn eigen veiligheid niet langer te waarborgen was. Dit gebeurde tot vier keer toe.
In 2021 besloot de kroongetuige zich (tijdelijk) te onttrekken aan de deal, omdat hij vreesde voor zijn eigen veiligheid en van mening was dat het OM hem en zijn familie onvoldoende beschermde. Daarna kwam hij niet opdagen bij zittingen. Later is de deal tussen Nabil en het OM toch voortgezet. Op dit front is het dus lastig in te schatten in hoeverre het OM kan vertrouwen op de medewerking van Nabil.
Ten tweede speelt onzekerheid over de betrouwbaarheid van Nabil ook een rol in het strafproces zelf. Zijn legitimiteit wordt voortdurend in twijfel getrokken door de verdediging (de advocaten van de criminelen die terechtstaan). Soms is dat succesvol, waardoor blijkt dat de getuigenis van Nabil niet altijd hout snijdt, of soms zelfs compleet weerlegd kan worden. Dat was bijvoorbeeld het geval bij een zitting in de zaak van Mohammed R. Hij is de jongere broer van Saïd R., hoofdverdachte in het Marengoproces, en staat terecht voor de moord op Ranko Scekic in Utrecht in 2016. De advocaten van Mohammed bepleiten dat de verdachte daar niet bij aanwezig is geweest en beargumenteren dat aan de hand van een alibi. Op het moment dat Scekic werd vermoord, was Mohammed volgens de kroongetuige op de plaats delict. Mohammed zelf stelt echter dat hij op dat moment in de sportschool was. Een analyse van telecomgegevens lijkt het verhaal van Mohammed te bevestigen.
Dat doet af aan de legitimiteit van de kroongetuige. Toch moet ook gezegd worden dat zijn getuigenissen op veel punten wel zijn geverifieerd, ook op specifieke details. Een casus als deze maakt het lastig om de getuigenissen van Nabil direct voor waarheid aan te zien, omdat meerdere malen is gebleken dat de getuigenis onbetrouwbaar was. Dat maakt de zaak nog complexer dan die al was.
3. De verdediging voelt zich benadeeld en legt zijn werk deels neer
De advocaten van de verdediging raken steeds gefrustreerder. In een zaak als die van Mohammed R. hebben de advocaten, Nico Meijering en Christian Flokstra, recent een deel van hun werkzaamheden neergelegd. Zij beargumenteerden in maart 2022 tijdens een zitting in Amsterdam dat de verdediging zinloos is geworden, omdat de rechtbank de advocaten enorm heeft beperkt in het bewijzen van Mohammeds onschuld. Daarom zullen zij de kroongetuige niet meer verhoren en zullen zij geen nieuwe verzoeken meer indienen. In de toekomst zullen zij slechts nog komen luisteren naar het requisitoir van het OM.
Dat de advocaten beargumenteren dat zij hun werk niet kunnen uitvoeren en dat de rechtsbijstand derhalve niet efficiënt is, is zorgbarend. Dat zou betekenen dat de rechtsstaat niet optimaal functioneert en de verdachten niet onschuldig zijn tot hun schuld is bewezen, maar dat de rechtbank bevooroordeeld handelt. Dit is uiteraard een zienswijze van de advocaten van de verdediging.
Zij bekritiseren ook dat de rechtbank de inhoudelijke zittingen liet doorgaan, terwijl de kroongetuige, vanwege zijn problemen met het OM, zweeg. De advocaten stelden dat de rechtbank meer waarde hechtte aan het doorvoeren van de geplande zittingen, dan aan de inhoud van deze zittingen. Dat vinden zij vooral kwalijk, omdat kleine details het verschil zouden kunnen maken tussen enkele jaren celstraf en een levenslange celstraf voor de verdachten. Daarnaast zou de kroongetuige veel geld hebben gekregen van het OM om zijn veiligheid te waarborgen. Dat zou volgens de advocaten best nog weleens een reden kunnen zijn voor de kroongetuige om zaken te verdraaien en details achter te houden. De rechtbank besloot echter dat daar geen vragen over gesteld mochten worden door de advocaten, die dat als een inbreuk op het ondervragingsrecht van de kroongetuige zien.
In elk geval bestaat er veel wantrouwen, stelt Meijering. Hij vertelt dat het OM hem en enkele kantoorgenoten ervan heeft beschuldigd doelbewust vertrouwelijke informatie aan vertrouwelingen van Taghi te hebben gelekt.
4. Ontsnappingsgevaar Taghi
Hoewel de beschuldiging aan het adres van de advocaten onterecht was, is het niet gek dat het OM bezorgd is om de informatie die bij Ridouan Taghi terecht komt. Er wordt namelijk gevreesd voor een grootschalige en gewelddadige uitbraak door de topcrimineel.
In oktober 2021 werd zijn neef, Youssef T., aangehouden in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in Vught, waar Taghi gevangenzit sinds zijn aanhouding eind 2019. Youssef had zich gemeld als advocaat van Ridouan en kon daardoor vaak bij Ridouan op bezoek in de EBI. Samen zouden zij plannen hebben gemaakt voor een gewelddadige ontsnappingspoging, door middel van geschreven notities tijdens het advocatenbezoek. Dit is gefilmd en vervolgens is Youssef aangehouden.
Het NRC schreef in januari 2022 dat Taghi werkte aan drie ontsnappingsscenario’s. Twee daarvan hadden volgens de politie moeten plaatsvinden in Vught of bij de Bunker, een extra beveiligde rechtszaal in Amsterdam. Een derde plan bestond uit het gijzelen van vier medewerkers van de EBI. Daarvoor is door mensen in de kring van Taghi informatie verzameld over de medewerkers bij de Belastingdienst.
Dat er een risico bestaat op een uitbraak, maakt de zaak nog complexer. Het vervoer van de hoofdgedachte van en naar de rechtszaal moet tot in de puntjes zijn geregeld. Er zijn enorm veel mensen bij betrokken en er wordt veel geld in gestoken. Daarnaast zijn er zorgen over de veiligheid van het personeel in de EBI in Vught. Tot nu toe is er nog nooit iemand ontsnapt uit de EBI, maar de vraag is of dat zo blijft.
Bronnen:
