Wat zijn de risico’s van plastic (afval)?

Plastic rietjes worden verbannen uit supermarkten, plasticsoep is inmiddels een begrip en voor steeds meer plastic producten verschijnt een herbruikbare of verpakkingsvrije variant. Binnen enkele jaren is er op grote schaal bewustzijn gecreëerd over het scheiden van afval. Er is zelfs een Plastic Health Summit in het leven geroepen. Wat is er dan eigenlijk aan de hand met al het plastic afval? Wat zijn de risico’s van plastic?

Wat is plastic precies? En wat zijn microplastics?

Plastic is een kunststof waarvan we per jaar zo’n 368 miljoen ton produceren. Dat worden bijvoorbeeld plastic tasjes, speelgoed en piepschuim. Sinds de jaren vijftig wordt plastic op grote schaal gebruikt, omdat het goedkoop is en op veel verschillende manieren gebruikt kan worden. Bovendien gaat het lang mee.

Plastic is een niet-natuurlijk product en bestaat uit chemische verbindingen. Het wordt gemaakt van grondstoffen als aardolie en aardgas. De schadelijke effecten komen vooral voort uit het feit dat de natuur plastic niet of nauwelijks kan afbreken, waardoor het plastic zich opstapelt.

Grote stukken plastic veranderen met de tijd in microplastics. Deze deeltjes zijn kleiner dan vijf millimeter en ook niet afbreekbaar. Ze zijn dus minder goed zichtbaar, hoewel ze voorkomen in het water, de grond en de lucht.

Volgens het RIVM zijn microplastics een “aanzienlijk risico” voor het milieu. Die risico’s zijn echter nog grotendeels onbekend. Toch zijn er ook risico’s die al zichtbaar zijn. 

Risico’s voor de natuur en het klimaat

Veel microplastics komen via rioolwaterzuiveringen in het water terecht en daarmee dus in het milieu. Bovendien komt er jaarlijks tussen de 5 en 13 miljoen ton van de wegwerpartikelen in de oceanen. Daardoor wordt de natuur ernstig vervuild.

Doordat plastic het zonlicht tegenhoudt, krijgt plankton te weinig zonlicht binnen. Er kan dan geen fotosynthese plaatsvinden en dus komt er ook geen zuurstof in de oceanen. Als het zuurstofgehalte te laag wordt, dan zullen de dieren in de zee sterven. Er wordt ook wel gesproken van zuurstofverarming.

Bovendien zal de bodem ondoordringbaar worden. Als gevolg daarvan krijgen de wortels in de bodem niet voldoende water en zuurstof meer. De vruchtbaarheid van de grond neemt dan af, terwijl mensen die vruchtbaarheid nodig hebben om voedsel te verbouwen. Het leven op aarde wordt dus belemmerd door het plastic.

De productie van plastic en de verbranding van plastic afval speelt een belangrijke rol in klimaatverandering. Doordat plastic van fossiele brandstoffen wordt gemaakt, komt er veel CO2 vrij in het productieproces. Dat is uiteraard ook het geval bij het verbranden van het plastic. Als er veel CO2 vrijkomt, dan zal de aarde opwarmen. Er wordt ook wel gesproken van het versterkte broeikaseffect. Plastic draagt dus ook bij aan klimaatverandering. Daarnaast is het mogelijk dat microplastics op de ijskappen en in de lucht ervoor zorgen dat de aarde sneller opwarmt. Daar is nog onvoldoende onderzoek naar gedaan om dat met zekerheid te zeggen.