Het negen-tot-vijf model is langzaam aan het verdwijnen. Werknemers kunnen immers zelf het beste bepalen wanneer ze productief zijn, is het idee. Werken we straks allemaal op een ander tijdstip of bestaat er zoiets als de ideale werktijden?
We weten niet beter dan dat een werkweek vijf dagen telt. Tot aan de jaren zestig was het heel normaal om per week zes dagen te werken. En nee, die werkdagen waren niet korter dan nu. Wekelijks achtenveertig uur werken was de standaard. Alleen zondag had men vrij, om te rusten, maar vooral om naar de kerk te gaan. Toen de welvaart eind jaren vijftig toenam, kwam hier verandering in. Maar ook toen was een weekend van twee dagen zeker niet voor iedereen weggelegd. Sterker nog, bedrijven gebruikten de vrije zaterdag als lokkertje om nieuw personeel aan te trekken.
Destijds hielden onderzoekers zich ook al bezig met productiviteit. Wat bleek? Op zaterdag waren werknemers het minst productief. In 1958 liet de Sociaal Economische Raad de regering weten dat het voor de binnenlandse economie geen ramp zou zijn als de zaterdag als werkdag zou worden afgeschaft. Dit gebeurde langzaam in de loop van de jaren zestig.
De nieuwe standaard
Inmiddels is een werkweek van vijf dagen van acht uur al heel lang de standaard. Maar ook bij dit model worden al een tijdlang vraagtekens geplaatst. Want hoe productief zijn we eigenlijk wanneer we vijf dagen van negen tot vijf op kantoor zijn? Zo bleek uit een onderzoek onder Britse kantoormedewerkers dat werknemers die op kantoor zitten maar drie van de acht uur echt productief bezig zijn. De rest van de tijd gaat op aan kletsen, sociale media checken en andere niet werk gerelateerde zaken. Veel productiviteitsgoeroes zweren daarom bij werkdagen van vier of vijf uur. Daarna zou onze focus verslappen en er niets meer uit onze handen komen.
De interne klok
Een aantal jaar geleden is een onderzoek gedaan onder werknemers van een Duitse staalfabriek. Ochtendmensen werkten de vroege diensten, avondmensen de late. Wat bleek: beide groepen sliepen gemiddeld langer en beter en hun prestaties op de werkvloer verbeterden. Het optimale ritme van slapen en waken kan per persoon verschillend zijn en wordt omschreven als een chronotype. Bepalen welk chronotype jij bent, is soms lastig te bepalen. Dit heeft te maken met de interventies van wekkers, lichten van elektronische apparaten en cafeïne.
Chronotypes verschuiven in de loop van een leven. Tussen 12 en 21 jaar wordt het natuurlijke slaapschema van iedereen ongeveer 2.5 uur later, wat verklaart waarom adolescenten zoveel moeite hebben om wakker te worden voor school. Daarna kruipt het chronotype in de andere richting, waardoor oudere mensen meestal eerder wakker worden dan vroeger.
Gevolgen voor de werkweek
Niet iedereen is echter per se als vroege vogel óf als nachtuil te omschrijven. De meeste mensen bevinden zich ergens tussen deze twee uitersten in. Wat kan dit mogelijk betekenen voor het negen-tot-vijf model? Een veelgehoorde oplossing, en een die steeds vaker wordt toegepast, is een meer flexibel begin van de werkdag. Volgens onderzoek worden de meeste mensen tussen 8 en 9 uur ’s ochtends natuurlijk wakker, wat een verschuiving van ongeveer twee uur zou betekenen.
Bron: MT.nl, NY Times, Business Insider, (foto) Unsplash
