De Eerste Kamer heeft vandaag in meerderheid ingestemd met de nieuwe Wet op de inlichtingen en veiligheidsdiensten (WIV). De AIVD krijgt met deze wet de bevoegdheid om ook kabelgebonden telecommunicatie te onderzoeken. De wet zorgt daarnaast voor stevige waarborgen om zeker te stellen dat de inzet van bevoegdheden te allen tijde rechtmatig plaatsvindt, waaronder onafhankelijke toetsing vooraf.
Minister Plasterk: "Modernisering van de wet is nodig."
Minister Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) onderstreept het belang van de nieuwe Wet voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten: "De bescherming van de nationale veiligheid en het bijdragen aan de internationale rechtsorde, waaronder bijvoorbeeld de bescherming tegen terrorisme, de bescherming van het high-tech bedrijfsleven en de overheid tegen cyberaanvallen, vergen modernisering van de wet."
Door voortschrijdende technologische ontwikkelingen lopen inmiddels bijna alle datastromen (telefonie, internet, e-mail en sociale media) via de kabel. Terroristen die aanslagen willen plegen in Europa of strijden in buitenlandse conflictgebieden maken hier veelvuldig gebruik van, bijvoorbeeld voor rekrutering en commandovoering. Daarom is het voor de diensten noodzakelijk om kabelgebonden telecommunicatie te onderzoeken.
CTIVD voor toezicht en klachtbehandeling
De rol van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) wordt versterkt. De CTIVD gaat naast toezichthouder op de rechtmatigheid van het werk van de AIVD, fungeren als zelfstandige klachtinstantie die bindende uitspraken kan doen over klachten van burgers.
Onafhankelijke toetsing voor inzet bijzondere inlichtingenmiddelen
Voordat bevoegdheden worden ingezet, is toestemming van de minister en een onafhankelijke commissie met rechterlijke en technische achtergrond nodig, de zogeheten Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB).
De onafhankelijke toetsing vooraf gaat niet alleen gelden voor de kabelinterceptie, maar ook voor de inzet van bestaande bijzondere bevoegdheden zoals het tappen van telefoongesprekken en het maken van inbreuk op computers.
Bijzondere regeling advocaten en journalisten
Voor de inzet van bevoegdheden jegens advocaten en journalisten is in de wet verankerd dat vooraf toestemming van de rechtbank Den Haag noodzakelijk is.
Sleepnet
Wanneer er een verdacht persoon in een wijk woont, mag volgens de nieuwe wet massaal online communicatie worden afgeluisterd: een sleepnet. Dit betekent dat ook de communicatie van en tussen onschuldige burgers wordt afgeluisterd. Om de communicatie van burgers af te luisteren, mogen alle geautomatiseerde apparaten gehackt worden, waaronder telefoons, computers of smart-tv’s. Daarnaast mag er een geheime DNA-databank worden aangelegd, waar iedereen in terecht kan komen. Al deze data mag zonder eerste analyse gedeeld worden met de buitenlandse inlichtingendiensten. De verzamelde data mag onder deze wet tot drie jaar bewaard worden.
Kritiek
Er is veel kritiek op deze wet. De wet is ook niet unaniem aangenomen. SP, GroenLinks, PvdD, Groep Kuzu/Oztürk en Klein stemden tegen het wetsvoorstel.
Daarnaast hebben verschillende instanties zoals de Autoriteit Persoonsgegevens, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en verschillende wetenschappers hun kritiek geuit. De Raad van State vraagt zich bijvoorbeeld af of het toezicht niet te veel versnipperd raakt door de Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) én de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (CTIVD) en zet vraagtekens bij de bewaartermijn van drie jaar.
Bron: AIVD, sleepwet.nl, Rijksoverheid