Het Kadasterbesluit: hoe betere bescherming tegen doxing onmisbaar is

In de loop der jaren heeft het Kadaster een sterke reputatie opgebouwd als een betrouwbare bron van informatie. Het stelt burgers in staat om te controleren wie de eigenaar is van een bepaald stuk grond of een gebouw, en het biedt notarissen, makelaars en andere professionals de gegevens die zij nodig hebben om hun werk uit te voeren. Denk hierbij ook aan mensen binnen de belastingdienst, gemeenten en andere overheidsinstanties die op deze gegevens vertrouwen voor een breed scala aan wettelijke en administratieve processen. Echter, met de toenemende digitalisering en de toegankelijkheid van gegevens, zijn er ook nieuwe risico's ontstaan die vragen om strengere beschermingsmaatregelen.

Een van de meest interssante kwesties die rondom privacy naar voren is gekomen in de afgelopen tijd, is de bescherming van persoonsgegevens tegen misbruik, met name in de vorm van doxing. Doxing is het openbaar maken van persoonlijke gegevens, zoals adressen, met de bedoeling om het slachtoffer te intimideren of schade toe te brengen. De laatste jaren is gebleken dat de openbaarheid van de gegevens in het Kadaster, hoewel bedoeld voor transparantie en rechtszekerheid, ook misbruikt kan worden door kwaadwillenden. Dit heeft geleid tot een hernieuwde focus op hoe deze gegevens beter beschermd kunnen worden zonder de basisdoelen van het Kadaster te ondermijnen.

Het belang van het Kadasterbesluit ligt daarom niet alleen in het reguleren van de toegankelijkheid van vastgoedgegevens, maar ook in het balanceren van de behoefte aan openheid met de noodzaak om burgers te beschermen tegen misbruik. Dit wordt extra relevant gezien de recente toename van incidenten waarbij persoonlijke gegevens uit het Kadaster zijn gebruikt voor kwaadaardige doeleinden, zoals het blootstellen van adressen van publieke figuren en overheidsfunctionarissen.

Lees meer...

Lees ook:
Wat apps over je weten en hoe je tracking kunt verminderen

Waarom het kadasterbesluit moet worden aangepast

Het Kadasterbesluit staat momenteel onder druk om te worden herzien, voornamelijk vanwege zorgen over de bescherming van persoonlijke gegevens tegen misbruik. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft in de afgelopen maanden herhaaldelijk aangegeven dat het huidige besluit onvoldoende waarborgen biedt om te voorkomen dat persoonsgegevens uit het Kadaster worden gebruikt voor doeleinden die schadelijk kunnen zijn voor de betrokken individuen.

Kwetsbaarheid voor misbruik

Onder de huidige regels kunnen vrijwel alle gegevens in het Kadaster worden opgevraagd door iedereen die daartoe toegang zoekt. Dit heeft geleid tot situaties waarin kwaadwillenden gebruik maken van deze openbare registers om privégegevens van individuen te achterhalen en te delen met het brede publiek. Een bekend voorbeeld hiervan is het openbaar maken van de adressen van publieke figuren zoals politici of politieagenten, wat hun veiligheid ernstig in gevaar kan brengen. Dit soort misbruik toont aan dat er een dringende behoefte is aan strengere regels die de toegang tot deze gegevens beperken.

De AP heeft dan ook duidelijk gemaakt dat het essentieel is om de toegang tot het Kadaster te beperken tot personen die een legitieme reden hebben om deze gegevens in te zien. Bijvoorbeeld, professionals zoals notarissen, deurwaarders en advocaten, die deze informatie nodig hebben voor hun werk, zouden nog steeds toegang moeten hebben, maar de toegang voor het grote publiek moet aanzienlijk worden beperkt. Dit betekent concreet dat zoeken op naam niet langer beschikbaar zou moeten zijn voor iedereen, maar alleen voor diegenen die dit echt nodig hebben voor hun beroepsuitoefening.

De rol van journalisten

Een ander belangrijk aspect van de discussie rond het Kadasterbesluit is de rol van journalisten. Het kabinet heeft aangegeven dat journalisten ook in de toekomst toegang moeten kunnen hebben tot het Kadaster om hun werk te kunnen doen. Journalisten hebben soms goede redenen om te willen weten wie de eigenaar is van een bepaald pand, bijvoorbeeld in het kader van onderzoeksjournalistiek. Wel moest de AP erop wijzen dat als deze toegang behouden moet blijven, de Kadasterwet zelf moet worden aangepast. Momenteel staat de wet alleen toe dat informatie wordt ingezien voor het waarborgen van rechtszekerheid, en journalistieke doeleinden vallen daar niet expliciet onder.

Dit roept vragen op over hoe de wet kan worden aangepast om een balans te vinden tussen de bescherming van persoonsgegevens en het waarborgen van de persvrijheid. Een mogelijke oplossing zou kunnen zijn om specifieke uitzonderingen te formuleren voor journalisten, waarbij hun toegang tot bepaalde gegevens in het Kadaster wordt gereguleerd op basis van strikte voorwaarden en een duidelijke motivering van het journalistieke belang.

Aanpassingen die nodig zijn

De AP heeft in haar recente advisering aan het kabinet een aantal specifieke aanpassingen voorgesteld. Ten eerste moet elke persoon die toegang vraagt tot gegevens in het Kadaster expliciet vermelden waarom die toegang nodig is. Dit voorkomt dat mensen zonder legitieme reden gevoelige informatie kunnen opvragen. Ten tweede moet de mogelijkheid om adresgegevens af te schermen, die momenteel alleen beschikbaar is voor personen die onder het stelsel Bewaken en Beveiligen vallen, worden uitgebreid naar iedereen die te maken heeft met bedreiging of intimidatie.

Daarnaast is er kritiek op het feit dat sommige verplichtingen alleen zijn opgenomen in de toelichting op de wetgeving, en niet in de wet zelf. Dit kan leiden tot juridische onzekerheden, aangezien een toelichting minder bindend is dan de wetgeving zelf. De AP heeft daarom aanbevolen dat alle verplichtingen die betrekking hebben op de bescherming van persoonsgegevens expliciet in het Kadasterbesluit zelf worden opgenomen.

Slot

Het is duidelijk dat het Kadasterbesluit, zoals het nu is geformuleerd, niet langer voldoet aan de eisen van de moderne tijd waarin digitale privacy steeds belangrijker wordt. De voorgestelde wijzigingen van de AP zijn een stap in de juiste richting om de balans tussen privacy en gebruiksgemak te verbeteren.