Achteraf is het altijd makkelijk praten en de bekende ‘koe in de kont kijken’. Het doel van evalueren is om continue te leren en op basis hiervan te verbeteren of te accelereren in de aanpak van de coronacrisis. Het gaat dus niet om het op zoek gaan naar gemaakte fouten en/of schuldigen. Het maken van fouten is inherent aan de noodzakelijke improvisatie en snelle respons in crisistijd. Verder is het belangrijk om de evaluaties niet alleen te houden op het operationele niveau waar de crisis wordt bestreden, maar zeker ook op het niveau van beleids- & besluitvorming. Daarnaast is het van belang om niet alleen het proces en de systemen te evalueren, wat vaak gebeurt, maar ook de inhoud en resultaat van de aanpak van de coronacrisis en de maatschappelijke impact van het risico op onze welvaart in brede zin (economie, veiligheid, gezondheid, werkgelegenheid, milieu, welzijn, welbevinden e.d.). Besteed bij het evalueren niet alleen aandacht wat zich waarneembaar afspeelt ‘boven water’ maar ook wat zich meer on(der)bewust afspeelt ‘onder water’ binnen organisaties op het gebied van risico- & crisismanagement. We doen er volgens mij ook heel verstandig aan om elkaar straks als ‘nieuw’ crisisnetwerk op te blijven zoeken. Voor we het weten staat er weer een ‘emerging risk’ als een nieuwe pandemie voor de deur.
Aandachtspunten evalueren (risico)aanpak coronacrisis
De voornaamste aandachtspunten die ik wil meegeven voor het op tijd evalueren van de (risico)aanpak van de coronacrisis zijn in willekeurige volgorde:
- de leidende doelen, belangen en normen in de coronacrisis aanpak;
- de oordeels- en besluitvorming met bijbehorende (verschillende) risicopercepties en risicobereidheid;
- het formele en informeel getoonde (risico)leiderschap;
- de primaire taken & verantwoordelijkheden, samenstelling, samenwerking en competenties van de risico- & crisismanagement organisatie;
- het omgevingsbewustzijn en managen van (on)juiste verwachtingen en ontstane beeldvorming;
- de beschikbaarheid, betrouwbaarheid, transparantie en tijdigheid van communicatie en informatievoorziening;
- het besteden van aandacht aan zowel de harde feiten en cijfers als hoe zaken worden beleefd of gevoeld;
- het effect van het werken in een crisissituatie en onder enorme maatschappelijke druk op ervaren emotie en vertoond (risico)gedrag;
- het bespreekbaar maken van elkaars functioneren & gedragingen, organiseren van benodigde tegenspraak en taboes (zoals de dood);
- het bedrijven van politiek, uitvechten van persoonlijke conflicten en schoon vegen van eigen straatjes, wat helaas gebeurt in de praktijk.
- en als laatste, laat in de (ex-ante) evaluaties de coronacrisis niet verloren gaan voor onze toekomstige welvaart in brede zin.
Bovenstaande geldt niet alleen voor het evalueren van een ‘emerging risk’ als de infectieziekte COVID-19 maar zeker ook voor het succesvol implementeren, toepassen en beoordelen van risicomanagement in brede zin.
Dit opiniestuk is geschreven door Edwin Martherus:
Telefoon: +31 (0)6 23369331
E-mail: info@gorisk.nl
Website: www.gorisk.nl