In de wereld van diëten bestaan allerlei typen en vormen van diëten, waaronder caloriearm, koolhydraatarm en vetarm. Zo komen Intermittent Fasting, het keto-dieet en het Cambridge-dieet je wellicht bekend voor. Het internet lijkt vol te staan met verbluffende resultaten en grote lichaamsveranderingen naar aanleiding van deze diëten. Maar is diëten eigenlijk wel effectief? En in hoeverre is afvallen middels een dieet gezond? In dit artikel zetten we alle risico’s van diëten voor je op een rij.
Het idee achter diëten
Een dieet houdt in dat de eetgewoonten worden aangepast om een bepaald doel te bereiken. Soms is dat het geval bij iemand die een allergie (bijvoorbeeld gluten) of diabetes heeft. Meestal worden diëten ingezet om gewicht te verliezen. We spreken dan van een energiebeperkt dieet of afvaldieet.
In principe verliest iemand gewicht op het moment dat er sprake is van een negatieve energiebalans: de energie-inname is dan minder dan het energiegebruik. Dat betekent dat iemand dan meer energie verbrandt (met beweging en het onderhouden van het lichaam) dan dat er wordt gegeten en gedronken.
Bepaalde diëten focussen zich op specifieke energiebronnen, zoals koolhydraten of vetten. Dan wordt bijvoorbeeld de dagelijkse koolhydraatinname beperkt, in de verwachting dat het lichaam meer vet zal gaan verbranden.
De effectiviteit van een dieet
In hoeverre een dieet effectief is, is afhankelijk van allerlei factoren. Elk lichaam is namelijk anders. De regulatie van gewicht wordt aangestuurd door hormonen, die daarmee een reële invloed hebben op de effectiviteit van een dieet. Bij een traagwerkende schildklier (hypothyreoïdie) worden er te weinig hormonen aangemaakt, waardoor het afvalproces wordt belemmerd. Ook kan er sprake zijn van onderliggende aandoeningen die het verlies van gewicht in de weg staan.
Verder hebben genen, leeftijd en medicatie een invloed op gewichtsverlies. Stress kan ervoor zorgen dat iemand veel meer of veel minder trek heeft in eten. Diëten is dus geen exacte wetenschap en wordt beïnvloed door factoren die lang niet allemaal beïnvloedbaar zijn. De effectiviteit van een dieet zal dus per persoon verschillen en kan helemaal uitblijven.
Bij een dieet is het daarnaast enorm belangrijk dat je lichaam voldoende calorieën binnenkrijgt om volledig te kunnen functioneren. Als dit niet het geval is, gaat het lichaam in de spaarstand (adaptieve thermogenese) om energie te besparen. Dit gebeurt vaak bij een zogenoemd crash-dieet, waarbij de voedselinname in korte periode sterk verminderd wordt. Het is dus in elk geval aan te raden om, als je gaat diëten, het dieet geleidelijk uit te voeren.
De risico’s van diëten
Bepaalde diëten en afvalschema’s kunnen zeer gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Dit is vooral het geval wanneer er sprake is van een zeer groot calorietekort (inname onder de 1200 calorieën per dag) en/of wanneer een restrictief dieet een zeer lange periode voortduurt. De risico’s van diëten zijn:
- Tekorten aan noodzakelijke voedingsstoffen als vitamines en mineralen. Het gevolg hiervan is een verminderde weerstand. Op de lange termijn kan een tekort aan noodzakelijke voedingsstoffen resulteren in minder goed functionerende organen. Bovendien kan een tekort aan vitamine B12 leiden tot geheugenproblemen en een tekort aan vitamine E kan de oorzaak zijn van een verlaagde vruchtbaarheid. Ook is er een risico op een tekort aan ijzer. Wil je weten wat de risico’s van een ijzertekort zijn? Dat lees je hier!
- Hartaandoeningen door een te lage bloeddruk. Je kunt ook problemen krijgen met hart en bloedvaten door het zogenoemde jojo-effect, waarbij je steeds gewicht verliest en dan weer aankomt.
- Hart-, nier- en leverproblemen door een te hoge opname van eiwitten (vooral bij diëten gericht op proteïne-inname).
- Verhoogde kans op galstenen door een verhoogd niveau van cholesterol.
- Verdwijnen van spiermassa door veel gewichtsverlies in korte tijd.
- Haaruitval door een tekort aan voedingsstoffen als ijzer, koolhydraten en vitaminen. Dit komt vaak voor bij koolhydraatarme diëten.
- Verstoring van de stofwisseling.
- Geen energie, futloos en concentratieproblemen.
Bronnen:
