Risico’s van (voorgeschreven) opioïden

Wat zijn opioïden?

Opioïden zijn zware pijnstillers (die historisch gezien) voornamelijk worden voorgeschreven om (zware) pijn te bestrijden na operaties of tijdens palliatieve zorg. Sinds een paar decennia is daar echter verandering in gekomen. Zorgverleners zijn de opioïden (aangemoedigd door enkele farmaceutische bedrijven) aan een breder scala van pijn gaan voorschrijven, bijvoorbeeld vormen van chronische pijn.

Het begin van de opioïdencrisis

Het begon allemaal met Arthur Sackler (arts en reclameman). Hij was in de jaren 50 bedenker van veel verkooptechnieken die (nog steeds) gebruikelijk zijn in de farmaceutische industrie. De verkooptechnieken van Sackler waren onder andere het verleiden van artsen met cadeaus en uitjes.

Arthur Sackler bedacht ook de reclamecampagnes voor valium. Valium was in de jaren zestig en zeventig het best verkochte medicijn in de Verenigde Staten. Sackler ontdekte niet alleen een manier waarop pillen verkocht konden worden, maar ook dat verslaving een zeer goedlopend businessmodel is.

Met het valiumfortuin kocht Arthur Sackler het farmaceutische bedrijf Purdue Frederick (hierna: Purdue). Purdue bracht al vrij snel een zware pijnstiller (MS Contin) op de markt. MS Contin is een vorm van morfine, maar dan verpakt in een pil, die ervoor zorgt dat het lichaam de stof langzaam in zich opneemt.

Net als valium, werd MS Contin een groot succes, met name omdat het zo verslavend was. De (misleidende) boodschap van Purdue was dat MS Contin alleen verslavend was bij misbruik.

Echter het patent op MS Contin verliep bijna, en dus moest er worden gezocht naar een vervanger. Purdue besloot de reclametruc van MS Contin nogmaals toe te passen, maar deze keer met Oxycodon. Net als bij MS Contin, werd deze pijnstiller ook verpakt in een pil vorm en werd genoemd Oxycontin.

Het doel van de reclamestrategie was eenvoudig: elke Amerikaan moest pijn bestrijden met Oxycontin. Ook in deze reclamestrategie werd de (misleidende) boodschap verspreid dat Oxycontin niet verslavend was. Er werd zelfs een nieuwe (niet-medische) term bedacht door Sackler: Pseudo-verslaving (het was geen echte verslaving maar leek er alleen op).

Opioïdencrisis in Amerika

Amerika worstelt met een van de ergste drugscrisis ooit. Meer dan 1500 Amerikanen sterven per week aan een opioïden gerelateerde overdoses. Miljoenen Amerikanen lijden aan een opioïdenverslaving.

Het probleem van de opioïdencrisis is begonnen met het overmatig voorschrijven van legale (zware) pijnstillers.

Lees meer...

Heroïne was jaren lang de meeste gebruikte illegale opioïde. Mogelijk kwam dit doordat het aanbod van het medicijn enorm steeg in Amerika, en de gemiddelde prijs halverwege de jaren 2010 daalde met ongeveer een derde van de prijs.

Het aantal sterfgevallen door overdoses door het gebruik van opioïden is sinds 1999 meer dan verzesvoudigd. De meest recenter cijfers dateren uit 2019. In dat jaar zijn er bijna 50.000 Amerikanen overleden door een overdosis opioïden. Volgens het CDC zijn het aantal overdoses door opioïden in 2020 gestegen naar 70.000 en in 2021 naar 80.000.

De COVID-19 pandemie heeft de opioïdecrisis verergerd. Door de COVID-19 pandemie zijn er verstoringen in de toeleveringsketen ontstaan, wat heeft geresulteerd in dat mensen drugs gaan gebruiken waar ze minder bekend mee zijn. Daarnaast hebben de maatregelen, zoals afstand van elkaar houden en in quarantaine gaan bij klachten, geleid tot dat meer mensen alleen drugs gebruiken.

Opioïdencrisis in Nederland

In Nederland is de situatie (nog) niet zo ernstig als in de Verenigde Staten, maar er zijn wel grote zorgen met betrekking tot het opiatengebruik onder Nederlanders. In Nederland mag er geen (in tegenstelling tot de Verenigde Staten) reclame worden gemaakt voor medicijnen die alleen op recept verkrijgbaar zijn. In het afgelopen decennium is het gebruik van opioïden vervijfvoudigd. De opioïden worden voorschreven aan honderdduizenden mensen, daarvan gebruiken tienduizenden Nederlanders de opiaten om chronische pijn te bestrijden.

Het zorgsysteem in Nederland speelt ook mee met het opioïdengebruik. Zo is het Nederlands zorgsysteem zo ingericht dat patiënten zo kort mogelijk in het ziekenhuis verblijven, wat dus als (mogelijk) gevolg heeft dat er zware pijnstillers voorgeschreven worden.

Tacking And Preventing The Opiod Epidemic

Het vijfjarige project Tackling And Preventing The Opioid Epidemic (hierna: TAPTOE) brengt het Nederlands opioïdengebruik precies in kaart. Het onderzoekt de risico’s en bekijkt welke patiëntengroepen kans hebben op verslaving. TAPTOE heeft als uitgangspunt om het vast te stellen hoe we een epidemie als in de Verenigde Staten kunnen voorkomen. Belangrijk daarbij is wel dat het niet moet leiden tot een situatie waarin patiënten geschikte pijnstilling wordt onthouden.

Invloed van ‘Big Pharma’ op criminele circuit

De farmaceutische industrie is een wereldwijde gereguleerde business. Gelijk aan de reguliere medicijnhandel, is de illegale medicijnhandel ontstaan. Medicijnhandel is een goedlopende vorm van criminaliteit. Het is een vorm van ondermijnende criminaliteit, omdat het de legale medicijnhandel de economie en het vertrouwen in de overheid heeft aangetast.

In Nederland betreft het probleem van de illegale medicijnhandel, zowel de handel in originele geneesmiddelen, als vervalsingen. Het gaat voornamelijk om het illegaal verhandelen van kant- en klare producten.

De wereldwijde farmaceutische industrie vormt een belangrijke schakel tussen de boven – en onderwereld. De medicijnen worden via straathandel of via webshops verhandeld.

Daarnaast is illegale medicijnhandel verweven met drugshandel en andere vormen van criminaliteit. De geneesmiddelen business is wereldwijd onoverzichtelijk voor handhaving, en criminelen profiteren hier ook maximaal van. Drugscriminelen stappen van de ‘normale’ drugshandel over naar de medicijnhandel, omdat dit lucratiever is en straffer lager zijn. Ook is de kans dat je hiermee gepakt wordt relatief klein.

Rechtszaken in Amerika tegen farmaceutische bedrijven

Purdue pharma

Purdue pharma (de producent van de pijnstiller) Oxycontin, had ruim 3000 rechtszaken aan hun broek hangen, waarop het bedrijf zich failliet verklaarde. Om gerechtelijke vervolging te vermijden hadden de Sackler familie (eigenaren van Purdue) een miljardenschikking gesloten met bijna alle Amerikaanse staten. Echter eind vorig jaar (2021) verzette een federale rechtbank zich tegen deze schikking. Purdue ging daar weer tegen in beroep en werkte tegelijkertijd weer een nieuwe schikking uit. In plaats van 4,5 miljard, heeft de Sackler familie het bedrag verhoogd naar 6 miljard dollar.

Purdue Pharma heeft tweemaal schuldig gepleit aan federale strafrechtelijke vervolging, in 2007 en in 2020, op basis van misleidende marketing die het risico om verslaafd te raken aan Oxycontin bagatelliseerde. De Sackler familie beweerden dat ze niet op de hoogte waren van wangedrag door leidinggevenden bij het bedrijf.

Insys Therapeutics

De oprichter en voormalig voorzitter van de raad van bestuur van Insys Therapeutics, John Kapoor, is veroordeeld tot 66 maanden gevangenisstraf. Kapoor werd schuldig bevonden aan samenzwering en afpersing. Daarnaast vond de jury ook dat Kapoor medische verzekeringsmaatschappijen had misleid over de behoefte van patiënten aan de pijnstiller, om de verkoop van het product Subsys (een fentanyl-spray) te stimuleren.

Aanbevolen documentaires