Toenemende ongelijkheid tussen het westen en ontwikkelingslanden
Ontwikkelingslanden hebben op twee belangrijke manieren te lijden onder de westerse monopolisten.
Ten eerste blijven de kennis en productie in ontwikkelingslanden enorm achter ten opzichte van het verder ontwikkelde westen. Monopolisten in de farmaceutische industrie patenteren hun medicijnen en dat zorgt ervoor dat de kennis over de ontwikkeling en productie van medicijnen niet wordt gedeeld met bedrijven in andere landen. Het gevolg daarvan is dat burgers in ontwikkelingslanden onvoldoende toegang hebben tot medicijnen uit het buitenland en deze zelf ook niet kunnen produceren. De volksgezondheid wordt daardoor negatief beïnvloed.
Ten tweede ligt de focus van de westerse monopolisten op het ontwikkelen van medicijnen tegen ziekten die vooral in het westen voorkomen. Het westen vormt de belangrijkste afzetmarkt, omdat deze overheden, ziekenhuizen en burgers veel meer kapitaal hebben om dure medicijnen aan te schaffen. Daarom wordt er relatief veel minder onderzoek gedaan naar ziekten die vooral in ontwikkelingslanden voorkomen. Van de 336 volledig nieuwe geneesmiddelen die tussen 2000 en 2011 op de markt kwamen, waren er slechts 4 gericht op ziekten in ontwikkelingslanden.
De farmaceuten zullen de medicijnen die zij wel (gedeeltelijk) produceren voor ontwikkelingslanden (zoals COVID-19-vaccins) voor hoge prijzen verkopen. Het gevolg daarvan is dat er een geldstroom plaatsvindt van de armere ontwikkelingslanden naar de rijke farmaceuten in het westen. Dit werkt de al bestaande ongelijkheid in de hand. De rijken worden rijker, de armen worden armer. Door het ontoegankelijk maken van de farmaceutische industrie voor de armen, zal deze ongelijke verdeling in stand worden gehouden.
COVID-19-vaccins: onvoldoende toegang
De distributie van de vaccins tegen COVID-19 is een treffend praktijkvoorbeeld van de ongelijkheid en de mogelijke negatieve gevolgen daarvan. De farmaceuten die de vaccins ontwikkelen en produceren, zijn vrijwel allemaal gevestigd in het westen en maken grote winsten. Bovendien zijn de eerste ladingen van de geproduceerde vaccins vooral naar Europa en de Verenigde Staten gegaan. Hoewel de rijke, westerse landen ongeveer 16% van de wereldwijde populatie vertegenwoordigen, hebben ze in de eerste fase van het vaccinatieprogramma ruim 50% van de vaccins opgekocht. Daarmee wordt de toegang tot vaccins voor ontwikkelingslanden beperkt of zelfs ontzegd. Zij hebben simpelweg het geld niet om te kunnen betalen wat de westerse landen betalen voor de vaccins en blijven daarom achter. Voor ons in het westen ontzettend handig, want binnenkort kan iedereen hier gevaccineerd zijn en laten we het coronavirus voorgoed achter ons. Of niet?
Meerdere onderzoekers en wetenschappers wijzen op de risico’s van de ongelijke distributie van vaccins. Terwijl de westerse bevolking gevaccineerd wordt, krijgt het coronavirus in ontwikkelingslanden steeds meer ruimte om te muteren. Niet alleen zal dat resulteren in vele slachtoffers in de betreffende landen, maar het kan ook gebeuren dat de vaccins uiteindelijk niet meer blijken te werken tegen gemuteerde versies van het virus. In dat geval is ook het westen niet meer beschermd.
WHO: instellen van technologiepool
Hoe nu verder? De World Health Organization (WHO) stelt voor een COVID-19-technologiepool in te stellen, zodat kennis en intellectuele eigendomsrechten van nieuwe medicijnen, vaccins en tests voor het coronavirus kunnen worden gedeeld. Dit internationale plan wordt gesteund door de Nederlandse regering, de Europese Unie en het Britse parlement.
Voor de overige monopolies op andere medicijnen is voorlopig nog geen oplossing. Verschillende politieke partijen zetten zich in voor een rechtvaardigere distributie van medicijnen en eerlijkere prijzen voor medicijnen.
Bronnen:
- Jazz Komproe voor Broodbuis over patenten in een pandemie
- Lucien Hordijk voor De Groene Amsterdammer over farmaceut Abbvie
- RTL Nieuws over farmaceut Leadiant
- RTL Nieuws over Jayme en Zolgensma
- Wilbert Bannenberg voor Het Parool over vaccins van big pharma
- Foto via Unsplash