Overlevingskansen

Is er nog een ander risico waarover Van den Brink een tikje bezorgd is? “Jazeker. Het is iets waarmee we eigenlijk niet rekenen – noem het een black swan – maar als ik kijk naar de overlevingskans van ons democratisch systeem, maak ik me toch zorgen. Het kiezerspotentieel ligt op dit moment bij mensen, die waarschijnlijk vooral in een optimalisatie van de eigen situatie geïnteresseerd zijn. De huidige (jongere) ouderen leggen met hun bestandsdenken – om maar even een germanisme te gebruiken – een zware claim op de jongere generatie. Tegelijkertijd neem ik een toegenomen individualisering van verantwoordelijkheid waar. Mensen worden meer verantwoordelijk voor bijvoorbeeld hun eigen oudedagsvoorziening, en dragen daardoor opeens risico’s die zij tot dan niet kenden.”

De lage rentestand versterkt de effecten, redeneert Van den Brink, omdat mensen nu het idee krijgen dat het beter is te consumeren dan te sparen. “Dat veroorzaakt eveneens een gap.”

Daarnaast is er sprake van een toenemend gebruik van technische hulpmiddelen, wat volgens Van den Brink leidt tot “een afstomping van onze menselijke vaardigheden, die ons tot nu toe geholpen hebben te overleven.” “We verliezen daardoor mogelijkheden om met behulp van een vuistregel op het moment van een kritische situatie te overleven. In tijden van toegenomen onzekerheid wordt dat juist belangrijker. Wij moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat mensen die vaardigheden behouden en uitbreiden.”

Effectief en efficiënt

Hoewel risico’s altijd iets onheilspellends in zich hebben, geniet Van den Brink van zijn functie als Head of Risk Management & Compliance. “Wat ik vooral leuk vind, is dat risicomanagement altijd iets met mensen en daardoor met het beïnvloeden van menselijk gedrag te maken heeft. Slecht risicomanagement kan ervoor zorgen dat je je doel mist of dat iets onnodig veel geld gaat kosten. Samen met collega’s zoek je naar effectieve en efficiënte oplossingen om dat te voorkomen.”

Op verschillende manieren brengt Standard Life risicomanagement binnen haar organisatie onder de aandacht. Bijvoorbeeld aan de hand van risicorapportages en bilaterale gesprekken met andere leden van de directie. Andere aspecten zijn het opzetten van een netwerk van risk-ambassadors in de organisatie en het aanbieden van intensieve risicotrainingen aan het middenmanagement en verder alle medewerkers, met een officieel certificaat voor de risico ambassadors. Risicomanagers zijn ten slotte beschikbaar als sparring partners voor management en medewerkers binnen de lijn- en projectorganisaties.

Terwijl de afdeling riskmanagement binnen bedrijven niet overal even aantrekkelijk is, weet Van den Brink het onderwerp binnen zijn organisatie wel te verkopen. “De attractiviteit van het risicomanagement ontstaat wanneer je samen met collega’s op zoek gaat naar de beste oplossing. Daarbij hebben wij drie dimensies voor ogen: effectiviteit, efficiëntie en risico. Wat op korte termijn een overweldigend succes lijkt te zijn, kan op lange termijn een doodsteek zijn. Daarvoor moet je open ogen willen hebben en het beloningssysteem in een organisatie moet daarop afgestemd zijn.”

Ontwikkeling strategisch risico

De vraag welke ontwikkeling Van den Brinks organisatie afgelopen jaren heeft doorgemaakt, is voor hem lastig te beantwoorden. “Ik heb de laatste jaren behoorlijk wat organisaties gezien. Wat ik binnen mijn huidige organisatie wel zie, is dat we het strategische risico heel sterk ontwikkelen, omdat risico’s op dat vlak een heel ander – wezenlijker – profiel hebben. We gaan weg van het formeel kijken naar risico’s en focussen in plaats daarvan veel meer op de significante risico’s voor de organisatie. De risico-inventarisatie is daarmee een stuk belangrijker geworden.”

Wat Van den Brink betreft blijft inventarisatie binnen zijn organisatie de belangrijkste fase van risicomanagement. “Die moet telkens de meeste aandacht krijgen. De wereld om ons heen verandert en wij moeten agile zien te blijven. Het gevaar bestaat altijd weer dat je na een risico-identificatie een beetje inslaapt en niet meer naar opkomende risico’s kijkt. Aan het voorbeeld van de cyber attack afgelopen mei op de Bundestag kun je zien dat de gevolgen van deze risico’s onderschat zijn.”

Aangezien risicomanagementopleidingen nog niet zo lang bestaan, is de kans aanzienlijk dat Van den Brink zijn kennis elders heeft vergaard. Dat klopt, beaamt hij. “Ik ben in het vak gegroeid door mij er intensief mee bezig te houden. Je leert elke dag bij, als je dat wilt, door met andere mensen te discussiëren, de risico’s van andere ondernemingen te bestuderen, het risicomanagement van andere ondernemingen te analyseren en, last but not least, door risicomanagement aan universiteiten in heel verschillende disciplines te doceren.”

Tips

In die laatste rol is Van den Brink bij uitstek in de gelegenheid zijn kennis en kunde op het vlak van risicomanagement over te dragen op startende risicomanagers. Welke tip heeft hij voor hen? Meer dan één, in ieder geval. “Ken de beperkingen van je beroep en de instrumenten die je inzet. Probeer een risico kwalitatief en kwantitatief inzichtelijk te maken. Geef niet te vroeg op als het om het kwantificeren gaat. We kunnen daar verder mee komen dan veel mensen denken. Lees veel op het snijvlak van risicomanagement en andere disciplines. Vooral de menselijke kant van het vak blijft interessant en ik denk dat we hier nog veel ontwikkelingspotentieel hebben. Werk veel samen, zowel binnen je branche als ook daarbuiten. Hoe meer we delen, hoe kleiner het veld wordt dat niemand kent.”

Een platform als Riskworld kan daarbij erg behulpzaam zijn, denkt Van den Brink. “Je deelt hier op een snelle manier kennis met elkaar, je kunt als experts elkaar vragen stellen en zo in een virtual community aan de verdere ontwikkeling van ons vakgebied bijdragen. Daarnaast denk ik, dat de georganiseerde kennisoverdracht in de vorm training, e-learning en conferenties kan helpen. Ik draag er binnen mijn eigen mogelijkheden graag aan bij.” Waarvan akte.

Waar staat Van den Brink over tien jaar eigenlijk zelf? “Dat is een goede vraag. Ik denk in een rol waarin finance en risk steeds meer naar elkaar toe groeien. Misschien ook wel in een rol waarin we burgers helpen risico’s zelf goed in te schatten. Ik hoop in ieder geval dat ik over tien jaar nog steeds doceer, want het leven zou een stuk minder rijk zijn als ik dat niet meer zou doen.”

 

Meer lezen over Gerrit Jan van den Brink

Bron: (C) Riskworld, Jasper van den Bovenkamp